Chuyên đề 15. Este - Lipit

Phản ứng xà phòng hóa este

- Phản ứng thủy phân este trong môi trường kiềm (còn gọi là phản ứng xà phòng hóa) là phản ứng một chiều. 

- Tổng quát:

Ry(COO)xyR’­x + xyNaOH → yR(COONa)x + xR’(OH)y

Với este đơn chức: 

RCOOR’­ + NaOH → RCOONa + R’OH

- Đặc điểm của phản ứng xà phòng hoá:

mchất rắn sau phản ứng = mmuối + mkiềm dư

Với este đơn chức:

neste phản ứng  = nNaOH phản ứng  = nmuối  = nancol

Chú ý một số trường hợp đặc biệt sau:

- Este của ancol không bền khi xà phòng hóa thu được muối và ancol không bền chuyển vị thành andehit hoặc xeton:

RCOOCH=CH2 + NaOH → RCOONa + CH3CHO

- Este đơn chức của phenol tham gia phản ứng xà phòng hóa với tỷ lệ mol là 1:2 tạo hai muối và nước:

RCOOC6H5 + 2NaOH → RCOONa + C6H5ONa + H2O

- Este vòng khi xà phòng hóa chỉ tạo một sản phẩm duy nhất nên khối lượng sản phẩm bằng tổng khối lượng este và khối lượng kiềm phản ứng.

- Nếu este đơn chức mạch hở phản ứng với NaOH thu được muối có khối lượng lớn hơn khối lượng este thì este đó có dạng RCOOCH3.

     Hochoaonline.net giới thiệu các bài tập về phản ứng xà phòng hoá: